صفحه اصلی »
بانک ایده » اصول اجرایی یادواره های دانشجویی

اصول اجرایی یادواره های دانشجویی

منتشر شده در 16 بهمن 1395
اندازه قلم

مقدمه

یکی از مؤثرترین روش­ های ترویج ارزش­ های اسلامی بزرگداشت افرادی است که در آن ارزش­ ها پیشرو بوده و می­ توانند برای دیگران الگو باشند. به عبارتی با معرفی و تقدیر از قهرمانان واقعی ارزش­ ها، می ­توان آنان را به عنوان الگو معرفی کرد تا عموم افراد ترغیب شوند که سبک زندگی خود را با آنان تطبیق دهند و در نتیجه جریان سازی مناسبی در عرصه دانشگاه و جامعه انجام شود. حال چه الگوها و قهرمانانی بالاتر از شهیدان؟! و چه جایگاهی بالاتر از مقام آنان؟! و چه سبک زندگی بهتر از منش و روش آنان؟! برگزاری یادواره شهدا با همین هدف انجام می­ شود. با بزرگداشت یاد و خاطره شهدا می­ توان آنان را به عنوان الگوی واقعی شناساند و فطرت نسل جوان را بیدارتر و ترغیبشان به سمت ارزش­ های شهدایی را بیشتر نمود و با بیان خاطرات دوران دفاع مقدس و بیان ابعاد مختلف زندگی شهدا، ارزش ­های الهی را ترویج داد. در این نوشتار سعی بر آن بوده تا نقشه راهی از برگزاری یادواره ارائه شود. آنچه که شاکله یک یادواره و همایش را می ­سازد رویکرد و قالب آن است. منظور از رویکرد، همان روح و محتوای برنامه بوده و منظور از قالب، نحوه تبیین رویکرد است. اینکه از چه هنرهایی برای جذب مخاطب و بیان رویکرد و محتوا استفاده شود نکته­ ی مهمی است که ذیل عنوان قالب بدان اشاره خواهد شد. مؤثرترین عوامل در انتخاب محتوا و قالب اجرایی، شرایط جامعه، دانشگاه، و نیازهای فرهنگی دانشجویان است.

 

رویکرد

همان طور که اشاره شد منظور از رویکرد همان روح و محتوای برنامه بوده و آنچه رویکرد را می­ سازد آن بُعد از سیره شهداست که در یادواره بیشتر مورد تأکید قرار می ­گیرد و بیشتر معرفی می ­شود. برای انتخاب رویکرد مناسب باید شرایط دانشگاه و جامعه رصد دقیق شود تا نیازهای معنوی دانشجویان شناخته‌شده و متناسب با آن محتوای برنامه مشخص شود. انتخاب شهید شاخص یادواره که می­ تواند پرچم‌دار رویکرد ­باشد، روند و سیر کار، مدعوین و دیگر قسمت­ های برنامه متناسب با رویکرد برنامه صورت می­ پذیرد. در ادامه به چند رویکردی که در دانشگاه‌های مختلف پیش‌گرفته شده اشاره می­ شود.

  • بزرگداشت شهدای دانشجوی دانشگاه و شهدای استان:

یکی از معمول‌ترین و کلی ­ترین رویکردها، زنده کردن یاد شهیدان دانشگاه، شهر یا استان است. از آنجا که وجوه مشترک بسیاری در این فضا پیدا می­ شود می ­تواند ارتباط نزدیکی بین شهیدان و دانشجویان برقرار شود.این حس که شهدا در همان شهر و دانشگاهی که ما زندگی و تحصیل می ­کنیم زندگی و تحصیل می­ کردند کمک می ­کند بیشتر احساس مسئولیت کنیم و وظایف خود را بهتر بشناسیم. لذا این یادواره ­ها سبب می ­شود تا ارزش­ ها زنده ­تر شده و جبهه فرهنگی تقویت شود.

  • گفتمان سازی انقلاب اسلامی:

یکی از وظایف مهم بسیج دانشجویی تبیین گفتمان انقلاب اسلامی و زنده کردن تفکر امام و شهدا برای دانشجویان و جامعه است. در این راستا می ­توان با زنده کردن یاد شهدایی که پرچم‌دار گفتمان امام و انقلاب بودند، تفکر امام و انقلاب اسلامی را تبیین نمود. به بیان دیگر با بزرگداشت شهدایی همچون رجب­ بیگی، وزوایی و… که در دوران دانشجویی خود، رصد دقیق بر جریانات و تفکرات مختلف داشته و به تبیین گفتمان اسلامی می­ پرداختند می­ توان دانشجویان را با خط امام آشنا و بر اهتمام بر حفظ آرمان‌ها و ادامه این راه ترغیب نمود. این رویکرد مقتضیات خاص خود اعم از روند و نوع برنامه، زمان و مکان برنامه، و… را می ­طلبد و باید روی انتخاب قسمت ­های مختلف برنامه دقت شود.

  • استقبال و امتداد اردوی راهیان نور:

از آنجا که برگزاری یادواره می ­تواند فضای دفاع مقدس و جذابیت ­هایش را در دانشگاه زنده کند فرصتی است تا اردوهای راهیان نور و جذابیت ­هایش برای دانشجویان بیان شود و مخاطبین را به حضور در اردو ترغیب کند. همچنین پس از اردو نیز می توان قراری بر مدار یادواره در امتداد اردو داشت. اینکه در طول سال به صورت مدون برنامه ­های مختلف مانند یادواره، اردو، نمایشگاه و… برگزار گردد تا ارتباط دانشجویان با فضای جهاد و شهادت حفظ شود در تعمیق فضای معنوی تأثیر بسزایی دارد. البته باید دقت شود که برنامه­ ها باید به قدری صمیمی و جذاب باشد تا ارتباط دوستانه با دانشجویان ماندگار شود.

  • بزرگداشت شهدای گمنام

شهدای گمنام علاوه بر دارا بودن جایگاه رفیع شهادت از مقام والای گمنامی نیز برخوردارند. گمنامی آنان سندی بر جایگاه ویژه آنان بوده و زنده کردن یاد و خاطره ­ی آنان علاوه بر آنکه موجب تکریم هویت دینی و انقلابی است دارای وجهه خاص گمنامی نیز می ­باشد. وجهه ­ای که بسیاری از تعاریف و ارزش ­های والا در آن نهفته است. حال این وظیفه در قبال شهدای گمنامی که در دانشگاه دفن شده­ اند و یا ابدان مطهرشان تازه تفحص شده و می­ تواند برای تشییع میزبان دانشگاه باشد اهمیت بیشتری پیدا می ­کند.

  • بزرگداشت شهدای علمی

از سفارش‌ها مؤکد امام خمینی(ره) و حضرت آقا به جوانان حرکت جهادی در راستای علمی است. امام خمینی(ره) در یکی از بیانات خود می ­فرمایند: خودتان را برای یک مبارزه علمی و عملی بزرگ تا رسیدن به اهداف عالی انقلاب اسلامی آماده کنید. همچنین حضرت آقا در بیانات خود جهاد علمی را در اولویت کشور قرار داده و سفارش­ های اکیدی بر آن دارد. جهاد علمی از مهمات اصلی جنگ نرم بوده و تأثیر مستقیمی بر فرهنگ، اقتصاد و… دارد. چرا که وقتی کشوری اقتدار علمی پیدا کند می ­تواند ارزش ­های خود را صادر کند و در مقابل ضد ارزش ­های دنیا بایستد. لذا ترغیب علم‌آموزی دانشگاهیان آن هم به صورت جهادی باید در الویت برنامه ­ها باشد. در این راستا بزرگداشت کسانی همچون شهیدان شهریاری، علی­محمدی،احمدی روشن، اساتید شهید و… که در این جبهه به مقام رفیع شهادت نائل شدند و معرفی آنان به عنوان الگوهای نمونه می ­تواند تحولی در تقویت روحیه جهاد علمی دانشجویان ایجاد کند.

  • بزرگداشت امر به معروف و نهی از منکر و ترویج ارزش­ های اخلاقی:

یکی از احکام مبرهن اسلامی که می­ تواند در فضای جنگ نرم جزو کارآمدترین روش­ ها برای ترویج ارزش­ ها و حذف ناهنجاری‌ها باشد امر به معروف و نهی از منکر است. از همین رو دشمنان این کار خردمندانه را آماج حملات خود قرارداده و سعی بر انزوا کشاندن آن داشتند. برای تقویت این سلاح ارزشمند می­ توان از بزرگانی همچون شهید خلیلی که جان خود را در این راه خدایی دادند تقدیر نمود تا ارزش کارشان شناخته­ تر شود و الگوسازی مناسبی در این راستا انجام شود.

  • طنز و معنویت دفاع مقدس:

طنز یک فضای جذابی ایجاد می ­کند که عموم دانشجویان علاقه به شرکت در آن دارند. همچنین تبیین فضای بچه­های حزب‌اللهی به دانشجویان و اینکه خشکی و جمود به آن فضا راه ندارد و معرفی طنز سالم و خنده بدون گناه رویکرد جذاب و مورد نیازی است که می­ توان در قالب یادواره آن را ارائه داد. چرا که دفاع مقدس معدن عظیمی از نشاط و شادی سالم است و می­ تواند رشته وصلی برای شروع یک رفاقت صمیمی بسیاری از دانشجویان با آن فضا باشد.

  • اقتدار جمهوری اسلامی

یکی از نیازهای امروز جامعه به خصوص دانشجویان تقویت روحیه خودباوری و امید است. این امر به آنان کمک می ­کند تا باقدرت و شتاب بیشتری پیشرفت­ کنند. شناساندن توانمندی ­ها و دستاوردها کمک به تقویت این روحیه کرده و سبب از بین رفتن نگاه­ های ناقص و حرف­ های بعضاً مغرضانه می­ شود. در این زمینه می­ توان دستاوردهای علمی کشور در مسایل نظامی چه در زمان جنگ، چه در زمان حال را به عموم دانشجویان ارائه داد. به طور مثال می­ توان از افرادی که زمان جنگ در قسمت سازندگی و یا مهندسی فعالیت داشتند دعوت کرد و یا از فرماندهان نیروهای نظامی در زمان حال دعوت کرد تا از اقتدار کشور در جهان و پیشرفت­ های نظامی صحبت کنند تا دانشجویان خود از نزدیک شاهد این رویش­ ها باشند.

  • بالا بردن وحدت:

حوزه دفاع مقدس می ­تواند نقطه عطفی برای جمع‌آوری سلایق مختلف باشد چراکه افراد با سلایق و حتی اعتقادات گوناگون در این موضوع اشتراک نظر بسیاری دارند. از این رو می­ توان به منظور بالا بردن وحدت ملی و انسجام اسلامی یادواره ­های مختلفی با شهیدان شاخص مختلف برگزار نمود. به طور مثال می ­توان در مناطق سنی نشین یادواره­ هایی از بزرگداشت شهدای آن محل برگزار نمود. این شرایط در اردوهای جهادی کم و بیش مهیا می شود که علاوه بر آنکه می ­تواند فضای معنوی و مناسبی به اردو دهد و در ترویج ارزش ­ها بین مردم بومی نیز کمک می ­کند.

  • بزرگداشت شهدای مقاومت و جهان اسلام:

جهان اسلام یکی از مهجورترین مسایل دانشجویی است. شهدایی که در خط مقدم جهان اسلام یعنی فلسطین به شهادت می­ رسند.

همچنین شهدای کشورهای اسلامی دیگر از جمله لبنان، سوریه، عراق، بحرین و… از گمنامی خاصی برخوردارند و می­ توانند سرمنشأ شناخت بسیاری از مسایل جهان اسلام شوند. مسایلی همچون اسرائیل ستیزی، بیداری اسلامی، تنفر از امریکا و… با بزرگداشت این شهدا قطعاً راهی که رفته‌اند برای دانشجویان روشن ­تر و ارزش کارشان شناخته­ تر می ­شود.

نکات اجرایی و تشکیلاتی

پس از تعیین محتوا و رویکرد، نوبت به اجرا درآوردن محتوای مد نظر می­ رسد. در این قسمت باید سعی شود که با استفاده از تمامی امکانات و با بکارگیری تمامی هنر به ارائه محتوای مدنظر پرداخت. برخی اوقات اصلی‌ترین نقطه‌ضعف برنامه­ ها­ کمی استقبال از جانب دانشجویان به نظر می ­رسد. البته این بدین معنی نیست که این گفتمان را قبول ندارند بلکه هر فردی در سطح خودش قبول دارد و وظیفه­یما زنده نگه‌داشتن آن و ارتقای آن است. پس باید از قالب­ های متنوع با نگاه جذب حداکثری استفاده کرد.

در ادامه به ارائه ­ی تجارب مختلف بخش اجرایی کار در قالب های تبلیغات، زمان، مکان و فضاسازی، ریزبرنامه، و هماهنگی ها می پردازیم.

 

نکات اجرایی و تشکیلاتی / تبلیغات

هدف از تبلیغات، اطلاع‌رسانی مخاطبین و جذب آنان به برنامه است. ارسال پیامک، نصب پوستر و بنر، تبلیغ چهره به چهره و… در تبلیغات رایج است. طراحی جذاب پوستر و بنر، به‌کارگیری جملات زیبا در آن، انتخاب مکان و زمان مناسب برای نصب از نکات مهمی است که باید به آن دقت داشت. تبلیغات باید به حدی جذاب و گسترده باشد تا بازده برنامه بالا رفته و گستره­ ی بیشتری از دانشجویان از برنامه استفاده کنند و درعین‌حال  به جد دوری از اسراف و اصلاح الگوی مصرف مدنظر قرار گیرد. سعی بر این باشد بنر و یا دیگر وسایل تبلیغاتی طوری طراحی شود و بعد برنامه جمع‌آوری گردد که در صورت امکان بیش از یک‌بار مصرف شود و یا در امور دیگر بکار آید. در ادامه به نکات بیشتری در زمینه تبلیغ اشاره خواهد شد.

  • ترقیب دانشجویان با برنامه مراسم

از آنجا که دانشجویان هر چه برنامه و مدعوین آن را بهتر بشناسند ترغیب بیشتری به حضوردر مراسم پیدا می­کنند. برای این کار باید هفته­ ها قبل از شروع یادواره برنامه‌ریزی داشت. به طور مثال برای شناساندن مهمانان برنامه می­ توان سوابق وی را به روش­ های مختلف به دانشجویان ارائه داد مثلاً اگر از خاطرات وی کتابی منتشرشده آن کتاب را در دانشگاه عرضه داشت و یا مسابقه کتاب برگزار کرد. و یا اگر افراد خاصی مانند خانواده ­های شهدا دعوت می ­شوند از چند هفته قبل با کارهایی از قبیل پخش کلیپ، نمایشگاه و… فضای دانشگاه را آماده کرد تا افراد نسبت به وظیفه ­ای که در مقابل این خانواده ­ها دارند آگاه ­تر شوند.

  • تبلیغ چهره به چهره

بهترین نوع تبلیغ، دعوت چهره به چهره است. در این روش علاوه بر بهره‌گیری از صمیمیت، فرصت بیشتری برای شناساندن برنامه به دانشجو هست و همچنین تبادل‌نظری که به وجود می ­آید هم به بهبود برنامه کمک می‌کند و هم به جذب مخاطب. نکته اصلی در دعوت چهره به چهره، ورود از باب رفاقت و صمیمیت است. دعوت چهره به چهره در ابتدا کمی مشکل به نظر می­ رسد اما با برنامه‌ریزی به موقع و ایجاد شبکه می ­توان همه را مستقیم و غیرمستقیم دعوت نمود.

  • تقویت طراحی و گرافیک

برجسته کردن نقاط قوت و آشنا در طراحی پوستر و بنر به نحوی که مخاطب با اولین نگاه به آن، نکته ­ای آشنا و یا جالب توجه ببیند به جذب وی کمک می­ کند. به طور مثال اگر در برنامه مهمان سرشناسی وجود دارد می­ توان نام وی را برجسته­ تر طراحی نمود تا در اولین نگاه اسم مهمان توجه مخاطب را جلب نماید.

  • زمان نصب پوستر و بنر

زمان نصب پوستر و بنر طوری انتخاب شود که نه از برنامه بسیار دور بوده و گذر زمان سبب از رونق افتادن پوستر و یا بنر شود. مکانی که برای نصب آن انتخاب می­ شود به گونه ­ای باشد که بیش‌ترین معرض دید را داشته باشد و همچنین به نحوی باشد که پوستر یا بنر دیگری سبب به حاشیه رفتن تبلیغ برنامه نشود.

  • دعوت نامه

برای دعوت از جدیدالورودها که مخاطبین ویژه هستند می­توان دعوت­نامه خاص طراحی نمود.

  • پیام کوتاه

متن خوب برای پیامک انتخاب شود مثلاً در یکی از برنامه ­ها پیامک زده شد که با حضور در برنامه شهدا از شهدا یک شاخه گل رز هدیه بگیرید. همچنین فرستادن پیامک توسط خطهمراه (به جای استفاده از سامانه‌های پیامکی) تأثیر بیشتری دارد.

  • تبلیغات میدانی

در صورتی که مخاطبین علاوه بر دانشجویان مردم شهر یا استان می­باشند بهتر است بنرهای متعدد در سطح شهر نصب نمود و پوستر در مساجد، هیئات، امامزاده­ ها و نماز جمعه نصب و پخش نمود و یا از دانشگاه ­ها دیگر دعوت نمود تا تبلیغات برنامه در آنجا شود.

  • زمان دادن به مخاطبین برای برنامه ریزی شرکت در مراسم

بکار گرفتن بازه بیشتری از دانشجویان و اساتید و کارمندان سبب می­شود تا خود را سهیم در برنامه ببینند و تقید بیشتری به حضور در برنامه پیدا کنند.

  • دعوت نامه خصوصی

برای دعوت از اساتید می­ توان به طور اختصاصی دعوت‌نامه به دستشان رساند و یا به صورت حضوری دعوت نمود که ترجیحاً توسط دانشجویان خود، دعوت شوند.

  • گرافیک حرفه ای با توجه به موضوع مراسم

در طراحی پوستر تبلیغاتی یادواره‌ای که با رویکرد طنز دفاع مقدس انجام‌شده، استفاده از کاریکاتور می­ تواند جلب توجه عموم دانشگاهیان را برانگیزد. (لازم به ذکر است حفظ نکات اخلاقی و شرعی نادیده گرفته شود).

  • تبلیغات قطره ای

تبلیغات قطره‌ای (که ابتدا تبلیغات کم‌کم شروع  می‌شود و محتوای آن نامفهوم است و هرچه به برنامه نزدیک‌تر می‌شویم محتوای آن مشخص‌تر می ­شود که شاید برای بعضی از آن­ها یک ماه یا بیشتر وقت لازم باشد) می­ تواند موثر باشد.

  • ایستگاه صلواتی قبل از مراسم

برپایی ایستگاه صلواتی قبل مراسم می­ تواند جذاب باشد و در آن تبلیغ مراسم انجام شود.

  • تبلیغات در فضای مجازی

استفاده حداکثری از فضای مجازی انجام شود. به طور مثال رایانامه تبلیغ برنامه به گروه ­های مختلف اینترنتی دانشجوها ارسال شود.

  • رسانه ای کردن حضور خانواده های شهدا در تبلیغات

اگر خانواده شهید در مراسم حضور می­ یابند در تبلیغات و دعوت‌نامه‌ها به طور برجسته ذکر گردد.

  • اعلام مراسم بین نماز

 اعلام عمومی در نمازخانه ­ها و مساجد بین دو نماز از دیگر تجربیات مفید است.

  • مردمی تر جلوه دادن مراسم

برخی اوقات بهتر است پوستر و یا دعوت‌نامه‌ها بدون آرم بسیج بوده تا از برخی پیش قضاوت ­ها جلوگیری شود و گستره بیشتری در مراسم حضور یابند.

 

نکات اجرایی و تشکیلاتی / زمان/مکان/فضاسازی

*        زمان

انتخاب زمان مناسب نقش کلیدی در بهبود کیفیت برنامه و کمیت حضور افراد در آن را دارد و می تواند شرایط بهتری را برای اجرای برنامه فراهم کند. در انتخاب زمان باید مواردی از قبیل برنامه کلاسی و امتحانی و غذایی دانشجویان، ساعات و روزهای پر رفت‌وآمد دانشگاه، وجود برنامه‌های دیگر و… را مد نظر داشت. در ادامه به مواردی که می -تواند در انتخاب زمان کمک کند اشاره می شود.

  • زمان حضور حداکثری دانشجویان

در کل زمان­ هایی مدنظر قرار گیرد که دانشجویان بیشتری در دانشگاه حضور دارند. حتی‌الامکان از ساعاتی که کلاس­ ها دایر می ­باشند و روزهایی که نزدیک به امتحانات است چه میان‌ترم چه پایان‌ترم پرهیز شود.

  • انتخاب زمان خالی از برنامه در دانشگاه

زمانی برای برگزاری یادواره انتخاب گردد که تمام فضای دانشگاه را تحت‌الشعاع قرار گیرد نه اینکه برنامه ­ای در کنار برنامه ­های دیگر باشد. در این صورت برنامه بهتر برگزار می‌گردد و همه نیز می­ توانند استفاده کنند.

  • انضباط در اجرای مراسمات مداوم

گردهمایی­ هایی که به صورت منظم تکرار می ­شوند مانند شب ­های خاطره که خود نوعی یادواره مختصر می­ باشند و هر چند وقت تکرار می ­شوند بهتراست به صورت منظم در زمان معین باشند تا دانشجویان بتوانند برنامه خود را برای حضور در آن تنظیم کنند و هزینه اطلاع‌رسانی کاهش یابد. به طور مثال اگر قرار است در طول ماه چهار مرتبه شب خاطره داشته باشیم بهتر است هر هفته در یک روز و یک ساعت تکرار شود.

  • انتخاب زمان تدفین شهدا

یکی از زمان­ هایی که برای برگزاری یادواره مناسب است سالگرد تدفین شهدای دانشگاه و یا سالروز تولد یا شهادت شهید شاخص برنامه است. همچنین ایام شهادت بزرگواران و یا ایام ورود شهدای گمنام به شهر می ­تواند مناسب باشد. به طور مثال در ایامی که برخی از عزیزان عروج می­کنند مانند شهدای عرصه علم و یا شهدای عرصه مقاومت می­ توان برنامه مناسب داشت.

  • ابتدای سال تحصیلی

از آنجا که یکی از مخاطبین ویژه برنامه ورودی ­های جدید هستند می­توان برنامه را در اوایل سال در همان ایام هفته دفاع مقدس برگزار کرد تا دانشجویان جدیدالورود با یاد شهدا دوره تحصیلی خود را آغاز کنند. همچنین این امر سبب می­ شود تا دانشجو با اولین گفتمانی که آشنا می ­شوند گفتمان امام و شهدا باشد و این پیش‌دستی می­ تواند وی را در برخورد با جریانات مختلف بیمه کند.

اوایل ترم که بار درسی زیاد نشده و روزهایی همچون دوشنبه و سه شنبه که اکثر دانشجویان در دانشگاه حضور دارند می ­تواند مناسب باشد.

  • مناسبت های ملی و مذهبی

زمان ­هایی همچون هفته دفاع مقدس، سالروز فتح خرمشهر، ایام اعتکاف، دهه محرم، ایام‌الله دهه فجر، سالروز عملیات ­ها، می ­تواند بهانه خوبی برای برگزاری برنامه باشد.

  • عدم انتخاب زمان­هایی که با آسیب همراه است

نکته­ ی دیگری که در انتخاب زمان نقش دارد زمانی است که مدعوین برنامه بتوانند حضور یابند و همچنین تا حدی امکانات و بودجه برسد. پس لازم است این عوامل را در نظر گرفت و بستگی به شرایط از چند هفته تا چند ماه زودتر برای هماهنگی اقدام نمود.

  • مراسم با جهت گیری های راهیان نور

از آنجا که اردوی راهیان نور یکی از اصلی‌ترین اقدامات برای آشنایی دانشجویان با فضای جبهه و جنگ است می­ توان برنامه را قبل اردوی راهیان به منظور استقبال از اردو برگزار کرد. به عبارتی شروع راهیان را می­ توان با یادواره ­ای در دانشگاه انجام داد. این کار سبب می­ شود تا علاوه بر آماده سازی دانشجویان برای اردو، آشناسازی اولیه  برای دانشجویان به خصوص کسانی که آشنایی کمتری با فضای دفاع مقدس دارند ایجاد کرد تا علاقه بیشتری به شرکت در اردو پیدا کنند. البته از آنجا که اردوی راهیان نور برنامه ­ای ا­ست که نیاز به سازمان‌دهی بالایی در نیروها دارد نباید برنامه به حدی به اردو نزدیک باشد که تزاحمی برای اردو به وجود آورد و تمرکز کار ستاد اجرایی اردو را کم کند. همچنین به منظور پیوستگی برنامه مرتبط با شهدا در طول سال پس از اردوی راهیان نیز می­ توان وعده یا وعده ­هایی برای بزرگداشت شهدا در قالب یادواره برگزار کرد.

*        مکان

برای انتخاب مکان مناسب برای یادواره باید نیازسنجی کرد و متناسب با برنامه بهترین گزینه را انتخاب کرد. اینکه برای برنامه از فضای سرپوشیده یا فضای باز استفاده شود و یا کنار مقبره شهدا، یا در مسجد یا در خوابگاه یا در دفتر بسیج یا در سالن آمفی‌تئاتر و یا…. برگزار گردد هر کدام مزیت ­هایی دارد که بسته به شرایط مختلف و امکانات دارد. سعی شود مکانی انتخاب شود که دسترسی عموم دانشجویان راحت ­تر و مراجعه دانشجویان به آنجا بیشتر باشد. در ادامه به نکاتی که می­ تواند در انتخاب مکان کمک کند اشاره خواهد شد.

  • جوار مقبره شهدا

یکی از مکان ­هایی که می­ تواند به بهتر شدن کیفیت کمک کند برگزاری یادواره در کنار مقبره شهداست. وجود مزار شهدا قداست خاصی به برنامه می ­دهد و برای بهتر شدن فضاسازی برنامه می­ توان از مزار شهدا بهره گرفت. همچنین می­ توان در برنامه یا قبل آن مراسم غبار روبی مزار هم برگزار کرد.

  • ظرفیت محل مراسم

دقت شود که ظرفیت سالن متناسب با جمعیت پیش‌بینی‌شده انتخاب شود تا هم فضا گرم‌تر و صمیمی­ تر شود و هم احترام مدعوین و کسانی که برنامه اجرا می­ کنند بیشتر حفظ شود. پیشنهاد می ­شود برنامه ­هایی که برآورد جمعیت خیلی کمتر از ظرفیت سالن یا مسجد می­ باشد یا مکان به جای کوچکتر انتقال یابد، یا با فضاسازی مناسب حجم خالی پر شود. بطور مثال می­ توان با پارچه مشکی در مساجد پرده زد و فضایی که برنامه اجرا می ­شود را کوچک نمود.

  • خوابگاه دانشجویان

یکی از مکان ­هایی که نیاز به فضای معنوی بالایی دارد خوابگاه است. حضور راویان و برنامه ­هایی همچون شب خاطره در خوابگاه می ­تواند برای دانشجویان روحیه‌ساز باشد. همچنین برای برنامه ­هایی که در خوابگاه برگزار می ­شود مشکل رفت‌وآمد کمتر پیش می ­آید به خصوص برای برنامه­ هایی که تا دیر وقت ادامه پیدا می ­کند.

  • مناطق اردوی جهادی

یکی دیگر از مکان­ های پیشنهادی برگزاری یادواره در مناطق اردو جهادی است که می­ تواند فضای معنوی و متناسبی به اردو دهد و در ترویج ارزش­ ها بین مردم بومی کمک کند. همچنین اگر خانواده ­ای در آنجا شهید داده باشند می­ تواند بزرگداشتی از آنان نیز شود و ارتباط عمیق تری بین دانشجویان و اهالی منطقه برقرار کرد.

*        فضاسازی

منظور از فضاسازی طراحی فضای دانشگاه و مکان برگزاری برنامه است. در این قسمت باید با استفاده از هنر، جلوه­ های بصری خوبی بنا کرد تا بر گیرایی یادواره بیافزاید. فضاسازی زیبا و پرمعنا علاوه بر افزودن بر جذابیت برنامه می­ تواند مفاهیم عمیقی را انتقال دهد. لازم به ذکر است فضاسازی زیبا لزوماً با هزینه زیاد بدست نمی­ آید، چه بسا با ابتکارات و ایده ­هایی بتوان با کمترین هزینه طرح­ های بسیار زیبا ارائه کرد که این امر نیاز به فکر و خلاقیت دارد. در ادامه به چند ایده و نکته ­ای که تجربه شده اشاره می ­شود.

  • ذوق هنری و حوصله خواهران در فضاسازی

از آنجا که خواهران ذوق هنری و صبر و حوصله ی بیشتری دارند می­توان کار فضاسازی را به آن‌ها سپارد.

  • امکانات در فضاسازی

استفاده از وسایلی همچون تور استتار، چراغ تزیینی، لامپ ­های سبز و قرمز، سربند، چفیه، پرچم، پارچه ­های ساتن، دست‌نوشته‌های زیبا، ادوات و البسه نظامی، گل، بنر، عکس و تمثال، کتاب، فانوس، گونی شنی، نی، پلاک، تابوت شهیدی که با استفاده از جعبه و یا قفسه‌های کتابخانه ساخته‌شده و… می ­توان فضاهای بسیار زیبایی طراحی نمود.

  • نماد علم و مقاومت در فضا سازی

با توجه به سفارش ویژه حضرت آقا مبنی بر بزرگداشت شهدای علمی و پیوند فضای برنامه و محیط دانشگاه با فضای جهاد علمی پیشنهاد می­شود از عکس شهدای علمی حتماً استفاده گردد. همچنین برای پیوند برنامه با نماد مقاومت می­ توان از پرچم حزب‌الله و فلسطین و عکس شهدای جهان اسلام به همراه گزیده­ های وصیت ­هایشان استفاده نمود.

  • را اندازی نمایشگاه

می­ توان از ایستگاه­ های صلواتی و نمایشگاه­ های جانبی برای فضاسازی استفاده نمود.

گاهی اوقات فضاسازی داخل دانشگاه می ­تواند حالت نمایشگاهی گرفته و یک هفته قبل همایش در دانشگاه برپا شود و در این مدت، می­ توان تبلیغات مناسبی برای جذب مخاطب به حضور در برنامه انجام داد.

  • بهره گیری از نماد مناسب برای پوشش خادمین مراسم

انتظامات و کادر برنامه می ­توانند از یک سربند استفاده نمایند تا علاوه بر شناخته شدن فضای زیبا و منظمی به سالن داده شود.

  • دست نوشته ها

دست‌نوشته‌ها می ­تواند از احادیث مرتبط، گفته­های امام و حضرت آقا راجع به شهدا، کلام شهدا به خصوص شهدای شاخص برنامه و… باشد. شهید آوینی دل نوشته ­های زیبا و پر معنایی در این زمینه‌دارند که می توان از آن­ها استفاده نمود.

  • عکس نوشته ها

عکس­ ها و نوشته­ ها را می ­توان در مکان ­های مختلف دانشگاه، دیوارهای سالن و دانشکده و… نصب نمود و یا توسط بند رختی در سرسرای دانشگاه و دانشکده آویزان کرد و یا بر روی سه پایه قرارداد.

  • ایجاد معبر

اگر فضای دانشگاه امکان ساخت معبر دارد می­توان با استفاده از پل و نی و آب انداختن و خاکریز و سنگر فضایی را تعبیه کرد تا مخاطبین از معبر گذر کنند.

  • پخش کلیپ متناسب قبل از مراسم

همچنین روزهای قبل برنامه در مکان ­های عمومی مانند نمازخانه و…. می ­توان پخش کلیپ داشت تا دانشجویان ذوق و شوق بیشتری برای حضور در برنامه پیدا کنند.

  • ایجاد شور و حال مراسم

برخی اوقات لازم است همایش با سر و صدا برگزار شود پس پر کردن فضای شور و حال در دانشگاه به این امر کمک می ­کند. همچنین دعوت از خبرنگاران ازجمله عوامل موثر در بالا بردن بعد رسانه ­ای در این راستا است. برخی از همایش­ هایی که رویکرد سیاسی دارند از جمله این موارد هستند.

  • پخش مستقیم مراسم

پخش مستقیم برنامه در خارج سالن توسط تلویزیون و ویدئو پروژکتور می ­تواند برای تبلیغ برنامه و ترغیب حضور موثر باشد.

  • رعایت سادگی در فضا سازی

دقت شود که در عین زیبا و جذاب بودن فضا سعی شود سادگی کار حفظ شود و به تجملات پرداخته نشود.

 

نکات اجرایی و تشکیلاتی / ریز برنامه

نکته ­ی کلی و مهمی که در انتخاب بخش ­های مختلف برنامه باید لحاظ شود این است که برنامه مهندسی شده و هدفمند باشد و چینش قسمت­ های مختلف متناسب با رویکرد باشد تا هر بخشی جای خود را پیدا کند و بخش دیگر را تحت‌الشعاع قرار ندهد. چرا که برخی اوقات ارائه قسمت غیر مرتبط و یا بخش ­های جنبی اضافی می­ تواند رویکرد برنامه را کمرنگ کند.

  • قرائت قرآن

قرائت زیبا و دل‌نشین قرآن به خصوص آیاتی که متناسب با جهاد است زینت‌بخش مجلس است. در صورت امکان بهتر است متن آیات به همراه ترجمه در قالب نمایه (اسلاید) همراه با تلاوت قاری به نمایش گذاشته شود.

  • فراخوان مقاله

می­ توان قبل همایش فراخوان مقاله داد و در همایش مقاله­ های برگزیده را ارائه کرد. این کار فضای علمی- دانشگاهی را بیشتر تقویت می ­کند. این مقاله ­ها می ­تواند متناسب با رویکرد برنامه باشد تا بر عمق محتوای کار بیفزاید.

  • سرود جمهوری اسلامی

پخش سرود جمهوری اسلامی که نماد ملی است بر زیبایی مجلس می­افزاید. بهتر است همراه با سرود نمایه (اسلاید) متناسب در نمایشگر پرده­ ای (ویدئو پروژکتور) به تصویر درآید.

  • خیر مقدم

خیرمقدم گویی به مدعوین و دانشجویان توسط مسئولین دانشگاه و نهاد می ­تواند جزء برنامه ­ها باشد ولی این قسمت نباید طولانی باشد و بیشتر به منظور ارج نهی به مهمانان باشد.

  • مدعوین

در کل مدعوین برنامه نقش مهمی در تبیین رویکرد و اهداف برنامه دارند. اینکه از چه کسانی دعوت شود وابسته به رویکرد، فضای دانشگاه و امکانات است. لازم است قبل از برنامه از توانایی­ های آنان آگاهی کامل کسب شود. سخنران، راوی، شاعر، مداح و… باید حتی‌الامکان در فضایی صحبت کنند و برنامه اجرا کنند که رویکرد یادواره برای دانشجویان تبیین و تشریح شود. برنامه می­ تواند دو حالت داشته باشد. حالت اول اینکه محور سخنران، راوی یا… باشد و پیشبرد برنامه و تا حدی رویکرد برنامه با وی باشد و حالت دوم اینکه رویکرد کاملاً مشخص و پیشبرد برنامه از قبل مشخص باشد و مدعو محترم در قالب این رویکرد و با پیشبرد مشخص‌شده برنامه خود را اجرا نماید. پیشنهاد می ­شود نه آنچنان برنامه به مدعو وابسته شود که برنامه لنگ وی باشد و نه آنچنان چارچوب‌بندی شده که توانایی انعطاف نداشته باشد.

  • مداحی

برخی اوقات می­ توان یادواره را در قالب هیئت برگزار کرد و برنامه مداحی داشت. به خصوص در ایام شهادت ائمه (علیهم السلام) عطر معنوی خاصی به محفل می­ دهد پیشنهاد می ­شود در مداحی از اشعار متناسب با دفاع مقدس استفاده شود. همچنین برای برنامه ­هایی که در مساجد برگزار می ­شود می­ توان فعالیت­ های ویژه­ تری مانند قرائت ادعیه داشت.

  • روایتگری

 بهره ­مندی از صحبت ­های یادگاران دفاع مقدس  به منظور بیان خاطرات و وقایع هشت سال دفاع مقدس جزو اصلی ­ترین برنامه ­ها است، حضور این عزیزان به منزله شاهدان عینی آن دوران فرصت بزرگی است که باید غنیمت شمرده شود. لزومی ندارد که در این قسمت از افراد بنام و مشهور استفاده نمود بلکه برخی اوقات می­ توان از بیانات بازماندگان گمنام‌تر راحت ­تر و بیشتر بهره برد. همچنین دعوت از سخنرانان توانمند متناسب با رویکرد یادواره می­ تواند در کنار راوی یا بجای راوی انجام گیرد. به طور مثال برای رویکرد تبیین مسائل فرهنگی می­ توان از روحانیون قوی بهره برد یا برای رویکرد تبیین قوای نظامی کشور می­ توان از سران نظامی کشور دعوت نمود تا ارائه ­ای از توان دفاعی کشور دهند.

  • خانواده های شهدا

یکی از برنامه­ های رایج، دعوت از خانواده ­ی شهدا و تقدیر از آنان است. بهتراست گروهی مسئول استقبال و بدرقه این بزرگواران شوند. از آنجا که تقدیر از این عزیزان تقدیر از شهیدانشان است لازم است هرچه باشکوه‌تر برگزار شود. می­ توان بخشی از برنامه را به صحبت­ های آنان اختصاص داد و یا قبل مراسم کلیپی از مصاحبه با آنان تهیه کرد و در مراسم پخش کرد. برای تقدیر از این عزیزان بهتر است که در حین برگزاری مراسم دعوت شوند تا به بالای جایگاه بروند و مسئولین دانشگاه و بسیج به استقبالشان روند. همچنین بهتراست هدایایی باارزش و کم حجم برایشان تعبیه شود تا در حمل‌ونقل آن به مشکل نخورند. می ­توان قاب عکسی از آن شهید نیز تهیه‌کرده و به خانواده آنان تقدیم نمود.

بهتراست در حین مراسم هم گروه مستندسازی را فرستاد تا با آنان مصاحبه مفصل کرده و مستندات مربوط به شهیدانشان را جمع‌آوری کنند. این مستندات را می­توان در فرصت­ های بعدی به خود خانواده­ ها هدیه داد.

  • کلیپ

پخش کلیپ متناسب با رویکرد برنامه می ­تواند بسیار موثر و مفید باشد. برخی اوقات بیش‌ترین حرف­ ها را می­ توان در قالب یک کلیپ کوتاه به صورت هنرمندانه ارائه کرد.کلیپ­ هایی با مضامین مختلف از جمله صحبت ­های شهید شاخص برنامه، مصاحبه با بچه ­های دانشگاه، جنگی که بود جنگی که هست، غربت فرهنگی، استکبارستیزی و… که متناسب باهدف برنامه باشد. علاوه بر این در حاشیه مراسم نیز می­ توان غرفه ­ای مخصوص پخش کلیپ متناسب با برنامه برپا کرد. بهتر است امکان انتقال فایل کلیپ­ ها برای مخاطبین فراهم شود.

  • شاعر

یکی دیگر از برنامه ­هایی که می ­تواند از هنر برای انتقال مفاهیم دفاع مقدس بهره گیرد استفاده از شعر و شاعران ارزشی در این زمینه است. معمولاً شاعران برای انتقال شعر خود توانایی بیشتری دارند اما در صورت عدم دسترسی به آنان می­ توان اشعار توسط مجری قوی و یا کسی که صدای قرایی داد خوانده شود. همچنین می­ توان از خواننده­های انقلابی دعوت نمود تا اشعاری با این مضامین اجرا کنند.

  • پرده خوانی

برنامه پرده­ خوانی و یا تئاتر نیز کمک می ­کند تا هم هنرمندان ورود به عرصه دفاع مقدس کنند و هم مضامین بالای آن دوران از این طریق به مخاطب انتقال یابد. جذابیت­ هایی که در این زمینه­ ها هست کمک به جذب بیشتر و گسترش قشر مخاطب می ­کند.

  • رونمایی

می ­توان با انتشارات مختلف هماهنگ کرد تا اگر کتاب در زمینه دفاع مقدس در دست چاپ دارند برنامه رونمایی آن را در همایش انجام دهند و تقدیری از نویسندگان آن کتاب نیز انجام شود. این کار به ترویج کتاب کمک می­ کند. البته اگر  توان بر تألیف کتاب باشد چه بهتر که تا همایش کتابی با موضوع دفاع مقدس تدوین شود. همچنین می­ توان برنامه رونمایی ­های دیگر مانند رونمایی از مجموعه­ های عکس و… داشت.

  • قرائت وصیت نامه

در بخشی از برنامه می ­توان وصیت­نامه شهدا را قرائت کرد. برای این کار می­ توان ایده­ های هنری هم زد. اینکه همزمان با قرائت جملات به نمایش گذاشته شود و یا عکس ­های مربوطه به نمایش گذاشته شود و یا آهنگ­ هایی با فضای جبه ه­ای پخش شود.

  • هدایای فرهنگی

در صورت امکان می­ توان به دانشجویان هدایای فرهنگی مانند کتاب و عکس شهید داد. پیشنهاد می­ شود از انتشار نشریه متناسب با رویکرد غفلت نشود. کارهای نمادین، بیانیه دادن و مسایلی از این قبیل بسته به شرایط می­ تواند مثمر ثمر باشد. همچنین بهتر است هدایایی ویژه برای مهمانان ویژه‌برنامه و برای اساتید در نظر گرفت. بهتر است هدایا از جنس شهادت و دفاع مقدس باشند و به دور از اسراف و خرج­ های گزاف تهیه شوند.

  • میهمانان ویژه

حضور مهمانان ویژه فارغ از اجرای برنامه می ­تواند مفید باشد. به طور مثال صرف حضور روحانی، مسئولین نهاد و دانشگاه، سران استان و یا نیروهای نظامی و یا مهمانان خارجی مرتبط با رویکرد برنامه می ­تواند مفید واقع شود.

  • زمان تنفس

در برنامه ­های طولانی­ تر (بیش از یک ساعت و نیم) در صورت امکان خوب است پذیرایی متناسبی انجام شود تا هم تنفسی صورت گرفته باشد و هم خستگی ناشی از طولانی بودن مراسم برطرف شود.

  • گفتگو با مخاطبین هدف

در کنار مراسم می ­توان جلسات گپ و گفتگویی به خصوص با دانشجویان جدیدالورود داشت تا در فضای صمیمانه ­تر و غیررسمی‌تری راجع به آرمان‌های شهدا صحبت شود.

  • نمایشگاه

غرفه ­ها و نمایشگاه ­های جنبی مانند عکس، کتاب، فیلم، ایستگاه صلواتی و…. در کنار برنامه می­ توان برقرار کرد. این امور علاوه بر اینکه خود می ­تواند وسیله ­ای برای تبیین رویکرد و انتقال مفاهیم باشد، می­تواند فضاسازی مناسبی در جوار برنامه ایجاد کند تا دانشجویان را به شرکت در برنامه ترغیب کند. 

 

 

 

نکات اجرایی و تشکیلاتی / هماهنگی ها

قسمت­ های مختلف یک برنامه نیاز دارد تا به موقع هماهنگ شود. این هماهنگی باید دقیق و جدی پیگیری شود تا روز برنامه مشکل پیش نیاید.

  • هماهنگی با مدعوین

ارتباط گیری با مدعوین و سازمان ­های مختلف از اولین شماره یا آدرسی که به دست می­ آید می­ تواند انجام شود ولی نیاز به زمان و پیگیری دارد.

  • هماهنگی با نهادها و مسئولین

برای برخی هماهنگی ­ها علاوه بر بسیج می­ توان از نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری، مسئولین دانشگاه، مسئولین نواحی و سازمان بسیج دانشجویی و دیگر تشکل‌ها پیگیری نمود. برای برخی هماهنگی­ ها لازم است نامه‌نگاری انجام شود که این خود فرایندی زمان‌بر و نیاز به پیگیری بیشتر دارد.

  • گزینه های بیشتر

سعی بر این باشد برنامه لنگ یک مدعو خاص نباشد، حتماً گزینه ­های مختلفی هستند که توانایی ارائه و تبیین اهداف یادواره را دارند.

  • دعوت از خانواده شهدا

برای دعوت از خانواده شهدا، اساتید، مهمانان ویژه علاوه بر دعوت حضوری و تلفنی، می ­توان مکتوب و در قالب نامه به صورت رسمی دعوت نمود.

  • تدارکات و تأمین مالی

در بحث تدارکات و تأمین مالی علاوه بر کمک ­های خود دانشگاه، نهاد، ستاد شاهد دانشگاه­، سازمان بسیج و نواحی می­ توان با سپاه استان، شهرداری، بنیاد شهید و ایثارگران، ارتش و… رایزنی نمود. نکته قابل‌توجه این است که لزومی ندارد لزوماً کمک مالی گرفت و سپس خرید انجام داد. گاهی اوقات خود اجناس مورد نیاز را راحت­ ترمی ­توان از این سازمان‌ها تأمین و یا قرض گرفت. 

 

انتهای سند را با جمله‌ای از بیانات امام خامنه‌ای به پایان می‌بریم که در 27 اردیبهشت سال 1386 در دیدار با خانواده‌های شهدا و جانبازان فرمودند:

من تشکر می‌کنم از کسانی که یادواره‏ های شهدا، کنگره ‏های بزرگداشت شهدا را با محتواها و مضمون‌های قوی و عالی در سراسر کشور برگزار کردند و همچنین از آن کسانی که یاد و خاطره‏ ی شهیدان را در کتاب‌ها تدوین و پخش کردند. بنده خودم از این کتاب‌ها هر چه دستم برسد می‌خوانم و بهره ‏مند می‌شوم؛ حقیقتاً بهره‏ مند می‌شوم. انسان لذت می ‏برد؛ از لحاظ روحی ابتهاج پیدا می‌کند وقتی این شرح‌حال‌ها را می‌خواند. نگذارید این خط متوقف بشود.

مطالب مرتبط
نوشتن دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*

  1. مجتبی امیری می گوید:

    عالی بود